De Lijster verongelukt bij Croydon
KLM Douglas DC-2 PH-AKL verongelukt bij Croydon (UK) op 9 december 1936
Toedracht Het vliegtuig Inzittenden Post
Op 9 december 1936 crasht de KLM DC-2 "Lijster", kort na de start in dikke mist vanaf Croydon, (bij Londen) op een woonhuis en raakt in brand. Vijftien van de zeventien inzittenden komen om het leven.
Woensdag 9 december 1936.
Op de Londense luchthaven Croydon heerst zeer dichte mist. Volgens voorschrift in deze situatie wordt de KLM Douglas DC-2 PH-AKL "Lijster" om 10.30 uur door een tractor naar de witte lijn van de 'mistbaan' gebracht en maakt langs deze lijn een 'blinde' start (in Noordelijke richting) voor de thuisreis naar Schiphol. Reeds na ca. 150 meter wijkt de Lijster van deze lijn af, en maakt een scherpe bocht naar links, haaks op de startrichting.
Het toestel, dat onvoldoende hoogte heeft, raakt daarop met het staartwiel de schutting van het vliegveld, en even later het dak van een achter die omheining gelegen (hoger gelegen) woonhuis. Vervolgens raakt de Lijster een telefoonpaal, en valt verderop op een woonhuis te Purley (op de grens van Croydon), waarna de DC-2 en dit woonhuis in brand vliegen. Op drie na, verliezen alle inzittenden direct het leven. Marconist van Bemmel is (zwaar) gewond en sterft enkele dagen later in een ziekenhuis. Het woonhuis in Purley is ten tijde van het ongeluk onbewoond, zodat er op de grond gelukkig geen slachtoffers vallen.
KLM gezagvoerder Smirnoff doet onderzoek naar de oorzaak van deze ramp en constateert dat de Lijster om onverklaarbare redenen reeds na ca. 150 meter van de witte (start)lijn is afgeweken en een linkerbocht heeft ingezet. De grens (lees: omheining) van het vliegveld wordt in deze vliegrichting eerder bereikt dan wanneer de DC-2 rechtdoor de startlijn zou hebben gevolgd. In dat geval zou de Lijster voldoende hoogte hebben bereikt om over de omheining heen te vliegen.
De Douglas DC-2 Lijster (PH-AKL) werd op 18 april 1935 door Douglas in Santa Monica (California, USA) aan de KLM overgedragen en vloog op deze datum naar New York. Van daar werd zij in gedemonteerde staat met het s.s. "Europa" naar Cherbourg verscheept.
Op 2 mei arriveerde het schip in Cherbourg en op 6 mei kwam de Lijster aan in Rotterdam. Op 6 juni 1935 maakte zij haar eerste reis naar Nederlands Indië onder gezagvoerder Sillevis. Totaal zou de Lijster 14 van deze reizen maken; de laatste op 13 mei 1936. Hierna vloog zij op Europese bestemmingen.
De PH-AKL werd op 26 april 1935 ingeschreven in het Nederlandse Civiele luchtvaartregister. Bewijs van inschrijving nr. 165; bewijs van luchtwaardigheid nr. 206.
De KLM heeft in totaal 18 toestellen van het type Douglas DC-2 in dienst gehad, waarvan de Lijster als 6e werd geregistreerd. Alle DC-2 's hadden namen van vogels. De 3e registratieletter correspondeerde met de 1e letter van de vogelnaam.
De Lijster bezat 2 Wright Cyclone SGR 1820-F2 zuigermotoren van elk 750 pk. Het toestel had een kruissnelheid van 290 km/u, een maximum startgewicht van 8,4 ton bij een vliegbereik van 1750 km.
Dit geheel metalen vliegtuigtype werd door de KLM aangeschaft als vervanger voor de Fokkers, aanvankelijk vooral op de vluchten naar Indië en later ook op de Europese lijnen.De verongelukte "Lijster" was de 87e door Douglas afgeleverde DC-2 en had fabrieksnummer c/n 1358.
Aan boord bevonden zich 17 personen: 4 bemanningsleden en 13 passagiers. Twee mensen overleefden de ramp.
De bemanning bestond uit Ludwig Hautzmayer (gezagvoerder), P.C.V. van Bemmel (marconist), J. Verkerk (boordwerktuigkundige) en Mej. H. Bongertman (stewardess). Zij overleefde de ramp.
De 13 passagiers waren: het echtpaar K. (Kurt) en U. (Ursula) Hoene (Polen), Mej. M. Lipsey (Zuid Afrika), de heren Gottfried baron Meyer-Hohenberg, W. Schubach (D), ir. A. van Donkelaar (Ned), C.M. Wegelius (Fin), Ch. R. Dickson en A. Lindman (Zwe), S. Pearson (UK), Don Juan de la Cierva (Spa), L. Stemp en F. Mergell (nationaliteit onbekend). Van dezen overleefde de Duitser Schubach het ongeluk.
Persoonsinformatie
Ludwig Hautzmayer (43) was geboren in Fuerstenfeld en had de Oostenrijkse nationaliteit. Op 1 april jl. had hij voorlopig een aanstelling voor een jaar gekregen. Als zeer ervaren Alpenvlieger werd hij door de KLM graag op de route naar Milaan ingezet.
van Pieter Cornelis Valentijn van Bemmel en Jacob (Jaap) Verkerk zijn geen nadere gegevens bekend.
Hilde Bongertman had kort voor het ongeluk een boek geschreven met de titel "Schiphol! Uitstappen!".
Het echtpaar Hoene (hij was arts) maakte met deze vlucht juist hun huwelijksreis.
Don Juan de la Cierva was de uitvinder van de Autogiro (voorloper van de helicopter) en zelf vlieger.
Admiraal Lindman was als hoofd van de Conservatieve partij in Zweden een nationale bekendheid.
Ir. A. van Donkelaar (37) was als vooraanstaand scheepsbouwer werkzaam bij de Nederlandse Scheepsbouw Mij (NSM) te Amsterdam
Uitvaartgegevens
Het stoffelijk overschot van gezagvoerder Hautzmayer werd op 14 december per trein naar Wenen vervoerd en daar op 28-12-1936 begraven.
Marconist van Bemmel werd op 14 december op Zorgvlied in Amsterdam ter aarde besteld. De speciale gedenksteen op zijn (familie)graf herinnert aan de ramp met de Lijster (foto links).
Bwk Verkerk werd op 15 december begraven op de begraafplaats van de N.H. Kerk te Katwijk. Bij deze uitvaart hield KLM directeur Plesman een toespraak. De tekst op de grafsteen luidt: Jacob Verkerk, werktuigkundige bij de KLM. Geb: 22-2-1912 Mr. Cornelis; overl: 9-12-1936 Purley aan boord v.h. vliegtuig de Lijster (foto onder).
Van de door de Lijster vervoerde post zijn slechts enkele (zeer zeldzame) brieven gered. Dit (Ierse) rampstuk is door de Britse Posterijen verzegeld en aan de geadresseerde doorgezonden. Op een veiling in 2004 bracht deze brief € 260 op.
