De "Krekel" verongelukt te Vlissingen

KLM Koolhoven FK-43 PH-AJK "Krekel" stort neer op het Vlissingse strand op 10 juni 1939


 

10 juni 1939

Rond 09.00 u. starten van Schiphol een aantal leerlingen van de Rijksopleiding tot verkeersvlieger onder leiding van instructeurs Steensma en Bosman met de vliegtuigen PH-AEB, PH-ASO en PH-AJK voor het maken van lesvluchten naar Haamstede. In de PH-AJK "Krekel" (een Koolhoven FK-43) wordt de 19-jarige leerling Van Tijen persoonlijk gelest door Bosman. Na een bevredigend einde van de lessen krijgt hij (Van Tijen) opdracht om met mede-leerling G. Faber als tweede vlieger, en passagier A. de Visser, van Haamstede naar Vlissingen te vliegen. De Visser is radiotelegrafist-observator van de Rijksluchtvaartdienst op Haamstede. Volgens een krantenbericht vliegt hij mee naar Vlissingen omdat zijn vrouw daar logeert. Omdat Van Tijen bekend staat als iemand die meer dan eens de instructies heeft overtreden en graag eigenzinnig te werk gaat, voegt Bosman hem nog de opmerking toe: "géén eigenmachtig afwijken!".

Hoewel beide vliegers nog geen vliegbewijs B bezitten, zijn zij o.b.v. een ministeriële beschikking bevoegd voor het maken van deze vlucht omdat geen goederen of personen als bedrijf worden vervoerd en zij wel een ander brevet (A of Ah) hebben. Van Vlissingen zal Faber dan het toestel weer naar Schiphol terugvliegen.

Omstreeks 15.55 u. vertrekt de Krekel van Haamstede. De weersomstandigheden zijn uitstekend. Het luchtvaartterrein van Vlissingen wordt rond 16.15 u. gepasseerd en op 150 m hoogte vliegt de Krekel naar Vlissingen. Na het passeren van de boulevard wordt een linkerbocht gemaakt boven zee en keert de Krekel terug naar de Westzijde van de pier. Het vliegtuig planeert langzaam waarbij de vlieghoogte vermindert tot ca. 60 m. De motor maakt weinig geraas. Kennelijk is dus hoogte verloren door gas te minderen. De linkerbocht wordt boven het strand voortgezet totdat midden boven het strand de dwarshelling plotseling steiler wordt en het vliegtuig hoogte en snelheid verliest.

het uitgebrande wrak op het strand van Vlissingen De neus gaat omlaag en om 16.20 u. boort de Krekel zich bijna loodrecht in het strand en vliegt onmiddellijk in brand. Omstanders trachten het vuur te blussen met zand totdat de brandweer arriveert.

De 3 inzittenden komen allen in de vlammenzee om. Doordat de neus zich in het zand heeft geboord, kost het geruime tijd alvorens men de zwaar verminkte lichamen kan bergen.

Het onderzoek naar de oorzaak van de crash

Bij het latere onderzoek door de Raad voor de Luchtvaart verklaart getuige (instructeur) Bosman, dat van Tijen (die zelf in Vlissingen woonde), een goed vlieger was, maar wel "een ondernemend man, die wel eens wat waagde". Hij gaf van Tijen daarom "altijd" het advies mee zich tijdens de oefenvluchten voorzichtig te gedragen. Dat was hier echter zeker niet gebeurd! De Raad is stellig in haar oordeel naar de oorzaak van de crash: Van Tijen heeft een scherpe bocht met te weinig snelheid gemaakt waardoor het vliegtuig is overtrokken en weggevallen. Door de geringe hoogte kon het vliegtuig ook niet meer geredresseerd worden. Bovendien heeft hij het verbod voor laagvliegen boven het strand overtreden.

Overigens bleek ook dat de Krekel door de monteur vermoedelijk achterlijker was beladen (altans voor het traject Haamstede-Vlissingen) dan toegelaten was (de lading was gestuwd met het oog op de langere vlucht van Vlissingen naar Amsterdam), zonder dat de monteur de vlieger hierop attent had gemaakt. De Raad acht dit een ontoelaatbare handelwijze en berispt zowel de monteur, die de vlieger niet had ingelicht, als instructeur Bosman, die onvoldoende toezicht hield op het naleven van de voorschriften door Van Tijen.

De tamelijk vernietigende slotzin luidt dat de Raad "zich niet kan onttrekken aan de indruk dat de discipline bij de door de KLM verzorgde Rijksopleiding tot verkeersvlieger te wensen overlaat".

Het vliegtuig

De KLM heeft 9 vliegtuigen van het type Koolhoven FK-43 in bezit gehad. De FK-43 was een kleine hoogdekker met een houten vleugel, een gelast stalen frame met linnen bekleding en met één 4-cylinder motor van het type De Haviland Gipsy Major van 130 pk. Er was plaats voor 2 vliegers en 2 passagiers. Het type werd gebruikt als luchttaxi, (d.w.z. dat men het vliegtuig met piloot kon huren om een vlucht te maken naar willekeurig welk vliegveld men wenste), maar hoofdzakelijk als lesvliegtuig t.b.v. de Rijksopleiding tot verkeersvlieger. Vanaf het begin van de jaren dertig van de 20e eeuw werden deze luchttaxi's (uitsluitend?) door de KLM geexploiteerd.

Het ledig gewicht van de FK-43 bedroeg 676 kg. Voor inzittenden, brandstof en lading was 374 kg. beschikbaar. Het maximum startgewicht bedroeg dus 1050 kg. De maximumsnelheid was 190 km/u en het vliegbereik 850 km.

Door capaciteitsgebrek in de Koolhovenfabriek op Waalhaven, werd de bouw van een deel van de PH-AJK "Krekel" (o.a. de romp en besturingsorganen) door Koolhoven uitbesteed aan Aviolanda in Papendrecht. De Krekel werd met fabrieksnummer 4305 op 16 december 1933 ingeschreven in het Nederlands Luchtvaartuigregister en kwam op 30 december 1933 in dienst bij de KLM.

Al eerder was de Krekel tijdens een lesvlucht verongelukt. Op 24 juni in hetzelfde jaar raakte het zwaar beschadigd bij een landing op vliegveld Waalhaven. Koolhoven voorzag de Krekel van een nieuwe romp, waarna het vliegtuig weer operationeel werd.

Naar begin

Naar Hoofdpagina